22 MAYIS ULUSLARARASI BİYOLOJİK ÇEŞİTLİLİK GÜNÜ: Biyolojik çeşitliliğimiz demek gıdamız ve sağlığımız demektir

Bugün dedelerimiz ve ninelerimizin zamanından daha fazla gıda çeşitliliğine ulaşabiliyor olsak da  giderek daha homojenize besleniyoruz.  Bu yıl Uluslararası Biyolojik Çeşitlilik Gününün teması dünyada biyolojik çeşitlilik kaybına bağlı olarak kötüleşen gıda ve sağlık sistemlerine dikkat çekmek.

Tema aynı zamanda, iklim değişikliğinin azaltılması ve adaptasyonu, ekosistemlerin restorasyonu, daha temiz su ve sıfır açlığın da dahil olduğu diğer Birleşmiş Milletler (BM) Sürdürülebilir Kalkınma Hedeflerine katkıda bulunurken, aynı zamanda dünyadaki insan varlığı ve refahı için doğal sistemlerimizin sağladığı çeşitliliğe de dikkat çekmektedir.

BM’ye göre dünyada son 100 yılda, ürün çeşitlerinin yüzde 90’ından fazlası çiftçilerin tarlalarından kayboldu. Evcil hayvan ırklarının yarısı kaybedildi ve dünyanın 17 ana balıkçılık alanının tümü şu anda sürdürülebilirlik sınırlarının üstünde avlanmaktadır. Yerel olarak çeşitlendirilmiş gıda üretim sistemleri geleneksel ve yerel bilgiler de dahil olmak üzere tehdit altındadır. Bu düşüşle birlikte, tarımsal biyolojik çeşitlilik yok olmakta, ayrıca geleneksel tıp ve yerel gıdalar hakkındaki temel bilgiler kaybolmaktadır. Çeşitli diyetlerin kaybı, hastalıklar veya diyabet, obezite ve yetersiz beslenme gibi sağlık riskleriyle doğrudan bağlantılıdır.

BM Biyoçeşitlilik Konferansı’nda (CBD COP 14) biyolojik çeşitlilik ve sağlık hakkında hazırlanan raporlarda önemli öneriler bulunmaktadır. Bunlara ek olarak, EAT-Lancet Komisyonu geçtiğimiz günlerde, sağlıklı bir beslenme sistemi bakış açısıyla sağlıklı bir diyetin neleri  oluşturduğunu ve hangi eylemlerin gıda sistemleri dönüşümünü destekleyebileceğini tanımlayan sağlıklı beslenme-gıda sistemleri-biyolojik çeşitlilik bağını açıklayana bir rapor yayınladı. Söz konusu raporlar biyoçeşitliliğin bireylerin sağlık, beslenme ve gıda sistemleri ile ilgili vazgeçilmez bir yeri olduğunu göstermektedir. Refahımız için biyoçeşitliliği nasıl koruyacağımıza ve sürdürülebilir şekilde kullanabileceğimize dair farkındalık oluşturmalıyız.

Biyoçeşitliliğin ekosistemlerin ve insan sağlığına faydalarıyla ilgili bağlantılar, 2011-2020 Biyoçeşitlilik Stratejik Planında derinlemesine yer almaktadır. Sürdürülebilir kalkınma için ortak gündemimizin merkezinde bulunmaktadır.

Dünyadaki gelişmelerle paralel olarak Ülkemizde de beslenme ve sağlık ile ilişkili olarak biyolojik çeşitliliğimizdeki kayıplar sürdürülebilir kalkınma önünde önemli bir engel oluşturmaktadır. Ülkemiz tarımsal biyoçeşitlilik açısından stratejik bir öneme sahip olmasına rağmen maalesef bu stratejik gücünü kaybetmektedir.

Biyolojik çeşitliliğimizin kaybına karşı in-sutu (yerinde) ve ex-situ (alan dışı) koruma yöntemlerimizi geliştirmek bu konuda alınabilecek tedbirlerin başında gelmektedir. Yerli tohumlarımız, hayvan ırklarımız ve geleneksel tarım yöntemlerimiz iklim değişikliğine adaptasyon sürecinde elimizi güçlendirebilecektir. Tarım bitkilerimizin yabani formlarının korunması gelecekte meydana gelebilecek afet ve aşırı doğa olayları riskleri karşısında gelecek nesillerimizin sigortasıdır.

Biyolojik çeşitliliğimize sahip çıkılması bilinç ve sorumluluğu içerisinde Uluslararası Biyolojik Çeşitlilik Günü kutlu olsun.