DÜNYA SU GÜNÜ 2025: Buzulları Koruyalım

Uluslararası Buzulların Korunması Yılı ve Dünya Buzullar Günü
Aralık 2022’de, BM Genel Kurulu 2025’i Uluslararası Buzulların Korunması Yılı ilan eden bir karar kabul etti (bkz. Karar A/RES/77/158) ve her yıl 21 Mart’ı 2025’ten itibaren Dünya Buzullar Günü olarak ilan etti. Bu girişimler, karın ve buzun iklim sistemi ve su döngüsündeki hayati rolü hakkında küresel farkındalığı artırmayı ve dünyanın kriyosferindeki değişikliklerin ekonomik, sosyal ve çevresel etkilerini vurgulamayı amaçlamaktadır. Ayrıca, buzulların hızla erimesi ve bunun sonuçlarıyla ilgili en iyi uygulamaları ve bilgileri paylaşmayı teşvik etmektedirler. www.un-glaciers.org

Dünya Su Günü 2025 kampanyasının temel mesajları: 
• Buzullar her zamankinden daha hızlı eriyor. İklim değişikliği nedeniyle gezegenimiz ısındıkça, donmuş dünyamız küçülüyor ve su döngüsünü daha öngörülemez ve aşırı hale getiriyor.
• Buzulların çekilmesi yıkıma yol açıyor. Milyarlarca insan için eriyen su akışları değişiyor, sellere, kuraklıklara, heyelanlara, deniz seviyesinin yükselmesine neden oluyor ve ekosistemlere zarar veriyor.
• Buzulların korunması bir hayatta kalma stratejisidir. Sera gazı emisyonlarını azaltmak ve eriyen suyu insanlar ve gezegen için daha sürdürülebilir bir şekilde yönetmek için birlikte çalışmalıyız. UN World Water Day: https://www.un.org/en/observances/water-day

Buzul, genellikle karla kaplı, dağlık alanlardan bir vadiden aşağı doğru yavaşça kayan ve eriyen suları aşağı doğru akan bir buz nehridir.

Buzullar su döngüsü için kritik öneme sahiptir. İçme suyu ve sanitasyon sistemleri, tarım, endüstri, temiz enerji üretimi ve sağlıklı ekosistemler için temel tatlı su kaynakları sağlarlar. Buzullar ayrıca okyanus dolaşımına katkıda bulunarak ısıyı, karbondioksiti ve dünya genelindeki besin ağlarını sürdüren besinleri düzenler. Buzullar, uzaya büyük miktarda güneş radyasyonu yansıtarak dünyanın soğumasına yardımcı olur ve aşırı ısınmaya karşı doğal bir kalkan görevi görür. https://www.ipcc.ch/site/assets/uploads/sites/4/2019/12/02_Summary-for-Policymakers_SPM.pdf

Buzullar her zamankinden daha hızlı eriyor. https://www.unesco.org/en/articles/world-heritage-glaciers-sentinels-climate-change
Buzullar genellikle kışın kar yağışıyla beslenir ve yazın buz kaybeder. İklim değişikliğinden kaynaklanan daha yüksek sıcaklıklar daha uzun yazlara ve daha kısa kış dönemlerine, yaz aylarında sıcak hava dalgalarına, daha az kar ve daha fazla yağmura yol açar. Buzullardaki değişiklikler toplumlar ve ekosistemler üzerinde ciddi etkilere sahip olabilir, jeotehlike riskini artırabilir, bölgesel su mevcudiyetini değiştirebilir ve küresel deniz seviyesinin yükselmesine katkıda bulunabilir. https://doi.org/10.1175/BAMS-D-13-00047.1

130 yıldan uzun bir süredir, dünya çapındaki buzullar, sahada yıllık ölçümler ve farklı uzaktan algılama teknikleriyle sistematik olarak izleniyor. http://www.wgms.ch/
Küresel veri kümeleri ve buzullarla ilgili bilgiler, bilimsel değerlendirmeler, adaptasyon ve azaltma stratejileriyle ilgili politik kararlar için hayati önem taşıyor. http://www.ipcc.ch/

“Kriosfer” kelimesi, don veya buz soğuğu anlamına gelen Yunanca “kryos” kelimesinden gelir. Kriyosfer, kar örtüsü, buzullar, buz tabakaları, buz rafları, buzdağları, deniz buzu, göl buzu, nehir buzu, permafrost ve mevsimsel olarak donmuş zemin ve katı yağıştan oluşur. Kriosferin durumu, iklim değişkenliği ve değişimi için de yararlı bir göstergedir. Gelişmiş izleme, Dünya’nın hava, iklim ve su döngülerini anlamak için kritik öneme sahiptir. 2024’te BM Genel Kurulu, ilgili bilimsel araştırma ve izlemeyi ilerletmek suretiyle eriyen buzullarla ve kriyosferdeki değişikliklerle ilişkili zorlukları ele almak için 2025-2034 Kriyosferik Bilimler Eylem On Yılı’nı ilan etti.
Kriosfer hakkında daha fazla bilgi için: www.wmo.int/topics/

Sera gazı emisyonlarını azaltarak, adaptasyon ve hafifletme stratejileri benimseyerek, hayati tatlı su kaynakları ve iklim dengeleyicileri olan buzulları korumak ve muhafaza etmek için hala zaman var. https://www.ipcc.ch/site/assets/uploads/sites/3/2020/05/SROCC_FAQs.pdf
BM, iklim değişikliğinin buzullar üzerindeki etkilerini hafifletmek ve bunlara uyum sağlamak için çeşitli stratejiler özetledi:
• Küresel emisyonları azaltma: Küresel ısınmayı sanayi öncesi seviyelerin 1,5°C üzerinde sınırlamak için sera gazı emisyonlarını azaltmanın acil ihtiyacı (Paris Anlaşması) https://unfccc.int/process-and-meetings/the-paris-agreement, buzulların erimesini yavaşlatmak ve yükselen deniz seviyeleri, tatlı su kıtlığı, seller veya heyelanlar gibi ilişkili riskleri azaltmak için hayati öneme sahiptir.https://unesdoc.unesco.org/ark:/48223/pf0000383551 Küresel emisyonları azaltma ve yenilenebilir enerji kaynaklarına geçiş çağrıları devam etmektedir. https://wmo.int/publication-series/state-of-global-water-resources-2023

• Su kaynağı yönetimini güçlendirme: Buzul akışını yönetmek, hem su kıtlığını hem de aşırı taşkınları önlemek için kritik öneme sahiptir. Mevsimsel buzul eriyik suyunu depolamak için birçok alanda iyileştirilmiş su altyapısına ve ülkelerin su verimliliğini ve yeniden kullanım sistemlerini iyileştirmelerine acil ihtiyaç vardır. https://www.unesco.org/en/articles/world-heritage-glaciers-sentinels-climate-change

• Savunmasız topluluklar için uyum planlaması: Su için buzullara güvenen popülasyonlar için kapsamlı uyum stratejilerine ihtiyaç vardır. Buna daha dayanıklı tarım sistemleri inşa etmek, yerel ekonomileri çeşitlendirmek ve buzul kaynaklı taşkınlar ve deniz seviyesinin yükselmesiyle tehdit edilen bölgelerde afet müdahale sistemlerini iyileştirmek dahildir. https://wmo.int/publication-series/state-of-global-water-resources-2023

• Ekosistem restorasyonu: Buzulların etrafındaki ekosistemleri korumak ve restore etmek su akışlarını dengelemeye, biyolojik çeşitliliği korumaya ve yerel toplulukların değişen su düzenlerine uyum sağlamasını desteklemeye yardımcı olur. https://www.unesco.org/en/articles/world-heritage-glaciers-sentinels-climate-change

• Uluslararası iş birliği: Buzullardan sınır ötesi su kaynaklarını paylaşan ülkeler için, bilgi, veri ve su koruma stratejilerini paylaşmak, bölgesel ölçekte buzul erimesinin etkisini yönetmek için çok önemlidir. https://wmo.int/publication-series/state-of-global-water-resources-2023

Kaynak: https://www.un.org/en/observances/water-day