8 HAZİRAN DÜNYA OKYANUSLAR GÜNÜ

Bugün Dünya Okyanuslar Günü. Böyle özel günleri kutlayarak ekosistemlerin kıymetini anlamak için muhteşem doğamızın görselleri ve videolarıyla nasıl mavi bir dünyada yaşadığımız için mutlu olmak isterdik. Ancak maalesef her geçen gün ekosistemleri, barındırdığı biyolojik çeşitliliği, süreç ve döngülerini kaybediyoruz. Bu günü de yine büyük bir ekosistemin çöküşü karşısında çaresizce boğulan canlıların üzüntüsüyle anlatmak zorundayız. Evet Marmara Denizi’mizde yaşanan müsilaj oluşumu nedeniyle şu anda milyonlarca canlı ölüyor, sistem adeta çöküyor. Şu anda herkesin konuştuğu denizlerimizde görülen müsilaj oluşumuna sorun demek de doğru değildir. Bu bir sorun değil, insanın yarattığı çevresel sorunların bir sonucudur. Müsilaj oluşumuna neden olan canlılar aslında sağlıklı bir ekosistemin parçalarıydı ve son derece dengeli bir sistemin hastalık yapmayan bileşenleriydi. Şimdi ise denizimiz hasta ve salyasını öksürüp dışarı atacağı bir sahili, bir kıyı alanı dahi yok. Ona bunu bile çok görmüşüz. Aynı şey iklim değişikliği için de geçerlidir. İklim değişikliği de sorun değil sonuçtur. Sebepleri de yine insan faaliyetleridir. Bu yüzden öncelikle artık bu bakış açısıyla doğaya bakmayı öğrenmek zorundayız. Onun bir sistem olduğunu öğrenmeli ve öğretmeliyiz. Ekosistem yaklaşımını her alanda benimsemeli ve hayata geçirecek modellerimizi ortaya koymalıyız. Bunun da ötesinde ekosistemle ilgili konular Ekoloji adı verilen bir bilim dalının konusudur. Bu bilim dalından uzak bir yaklaşımla çevresel etkiler doğru belirlenmediğinde, ekosistemlerin bileşen ve döngülerinin muhasebesi yapılmadığında ve doğayı bütün insanlığın özellikle de gelecek nesillerin de yaşayabilmesi için bir doğal varlık olarak benimseyip korumadıkça insanlığı tehdit edecek büyük yıkımların arkası kesilmeyecektir.

Birleşmiş Milletler Sürdürülebilir Kalkınma Hedef 14: Sürdürülebilir kalkınma için okyanusları, denizleri ve deniz kaynaklarını korumak ve sürdürülebilir şekilde kullanmak.

Okyanuslar gezegenimizin yaşam desteğidir ve küresel iklim sistemini düzenler. Bilinen yaklaşık 1 milyon türe ev sahipliği yapan ve bilimsel keşifler için büyük potansiyele sahip dünyanın en büyük ekosistemidir.

Okyanuslar, insan faaliyetlerinden kaynaklanan yıllık CO₂ emisyonlarının yaklaşık yüzde 23’ünü emen gezegenin en büyük karbon yutağıdır. Bununla birlikte, emilen CO₂, deniz suyunun daha asidik hale gelmesine neden oldu. Endüstri öncesi zamanlardan bu yana okyanusların pH seviyesinde yüzde 26’lık bir düşüş yaşanmıştır.

Bu yüzyılın sonuna kadar, tüm deniz yaşamının yarısını etkileyecek şekilde okyanuslardaki asitliğin %100-150 artış olacağı öngörülüyor.

Deniz koruma alanları tesis etmek, okyanusların sürdürülebilir gelişimi için hayati öneme sahiptir. Hassas türleri ve ekosistemleri korur, biyolojik çeşitliliği korur ve izin verilen belirli faaliyetleri tanımlayarak kullanıcılar arasındaki olası çatışmaları önler.

Balık stoklarını sürdürülebilir bir şekilde yönetmek, yoksulluğu, açlığı ve yetersiz beslenmeyi azaltmak ve ekonomik büyüme sağlamak için çok önemlidir.

Biyolojik olarak sürdürülebilir seviyelerdeki balık stoklarının oranı 1974’te yüzde 90,0’dan 2015’te yüzde 66,7’ye ve 2017’de yüzde 65,8’e düştü. 2017 yılında biyolojik olarak sürdürülebilir seviyelerdeki balık stoklarının %37.5 lik bir oranla en az seviyede Akdeniz ve Karadeniz’de olduğu görüldü.