AKDENİZ ENDEMİK TÜRÜ PİNA’lar NESLİ KRİTİK DÜZEYDE TEHDİT ALTINDA LİSTESİNE EKLENDİ
Fotoğraf: Pina nobilis, © Bülent Gözcelioğlu
Derneğimizin bilim danışmanı Prof.Dr. Sezginer Tuncer’in de aralarında bulunduğu değerlendirme uzmanlarının görüşleri üzerine Dünya Koruma Birliği (IUCN) Akdeniz’in endemik türü Pinna nobilis (Pina)’i en son düzeyde uyarı taşıyan kritik düzeyde nesli tehlike altında tür listesine ekledi. IUCN tarafından hazırlanan kırmızı listelerde türlerin tehlike kategorileri değerlendirilmektedir.
Pinna nobilis, uzun yıllar yaşayabilen çift kabuklu, Akdeniz’in kuzey ve güneyi boyunca İspanya’dan Türkiye’ye kadar uzanan kıyılarda ve adalarda Akdeniz’e endemik bir türdür. Türün poplasyonu 2016 yılından itibaren başlayan yıkıcı ve coğrafi olarak yaygın kitle ölüm olayı ile dramatik bir şekilde azaldı. Bu yaygın kitle ölüm olayı görülmeden önece tür yaygın ve bazı yerlerde yerel olarak bol miktarda bulunuyordu. Bu ölüm olaylarının bir patojenden (H. pinnae) kaynaklandığı ve üç yıldan az bir sürede batıdan (İspanya’dan başlayarak) Doğu Akdeniz’e hızla yayıldığı bildirilmektedir. Sonuç olarak bir çok lokasyonda populasyonların %80-100 ölüm oranları meydana geldiği bildirilmektedir. Patojenin etkilemediği sınırlı birkaç popülasyon (ondan az alt popülasyon) kalmıştır ve bunlar coğrafi olarak izole edilmiş ve çok spesifik çevresel koşullarda (denizlere çok az erişimi olan lagünler ve farklı tuzluluklar) yer almaktadır.
Geçmişte, türü tehdit eden faktörler yerel olarak görülmekteydi. Bunlar yasadışı balıkçılık, habitat kaybı, teknelerin demirlemesi, istilacı türler ve en son iklim değişikliğinden kaynaklanıyordu. Bununla birlikte, bu tehditlerin hiçbiri türlerde aşırı yaygın ve hızlı nüfus düşüşlerine yol açmamıştı. Son on yıl içinde nüfus büyüklüğünde azalma yüzdesi ≥%80’dir ve maalesef bu yaygın kitle ölümlerine neden olan patojen hala denizel ortamda bulunmaktadır. Bu nedenle populasyonlardaki düşüşlerin devamı beklenmektedir.
Gelecekte potansiyel iyileşmenin tespiti için türlerin son zamanlarda kaybolduğu bölgelerde türün popülasyonlarının sürekli izlenmesi zorunludur. Bu değerlendirme, beş yıl içinde, özellikle hastalığın evrimi ve dirençli bireylerin ve iyileşmenin potansiyel durumu ile ilgili olmak üzere, yeniden değerlendirilmelidir.
Kaynak: https://www.iucnredlist.org/species/160075998/160081499
Değerlendiriciler: Kersting, D., Benabdi, M., Čižmek, H., Grau, A., Jimenez, C., Katsanevakis, S., Öztürk, B., Tuncer, S., Tunesi, L., Vázquez-Luis, M., Vicente, N. & Otero Villanueva, M.
Sadece Turkiye kıyıları degil…Akdeniz de komşu ülkelerde benzer bir tehdit altinda…Uluslararasi işbirliği gerektiren bir çalışma..