TERIAS PROJESİ KAPSAMINDA İSTANBUL’DA İKLİM DEĞİŞİKLİĞİNİN İSTİLACI YABANCI TÜRLER ÜZERİNE ETKİLERİ KONUSUNDA DÜZENLENEN EĞİTİME KATILIM SAĞLADIK

Türkiye ve AB arasındaki Katılım Öncesi Mali Yardım programı (IPA II) çerçevesinde Tarım ve Orman Bakanlığı Doğa Koruma ve Milli Parklar Genel Müdürlüğü tarafından yürütülen “Türkiye’deki Karasal Ortamlarda ve İç Sularda İstilacı Yabancı Türlerin Oluşturduğu Tehditlerin Değerlendirilmesi (TERIAS)” projesi kapsamında, 13 – 14 Ocak 2022 tarihlerinde, İstanbul’da düzenlenen “İklim Değişikliğinin İstilacı Yabancı Türler Üzerine Etkileri” konusunda düzenlenen eğitime Derneğimizi temsilen Gençlik Komisyonu Başkan Yardımcısı Rumeysa TOPER katılım sağlamış olup, açıklamaları aşağıda yer almaktadır.

Küresel iklim değişikliği konusunu kapsamlı bir şekilde incelemek için bazı temel kavramlardan bahsetmemiz gerekiyor. Bu kavramlardan ilki havadır. Hava, “yeryüzünün herhangi bir anında herhangi bir yerinde yaşanan atmosferik olayların tümü” şeklinde tanımlanır. Ardından iklim geliyor. İklim, yeryüzünün herhangi bir yerinde uzun yıllar meydana gelen tüm atmosferik olayların ortalama özelliklerini ifade eder. İklim değişikliği ise, “uzun zaman aralığında iklimde görülen istatistiksel değişimlerdir” şeklinde tanımlanır. Konuyla ilgili bilinmesi gereken bir diğer önemli kavram ise iklimsel değişkenlik kavramıdır. İklimsel değişkenlik, tüm zaman aralıklarında, iklimin ortalamasında meydana gelen uç değişimleri kapsamaktadır. İklim değişikliği ile ilgili gerekli kavramlara değindiğimize göre artık konuyu daha detaylı bir şekilde inceleyebiliriz.

İklim değişikliği içsel ve dışsal etmenlere bağlı olarak meydana gelmektedir. Burada bahsi geçen içsel etmenler iklim sisteminin içinde gelişir, atmosferin bileşimindeki ve yeryüzündeki insan kaynaklı ya da doğal değişimleri içermektedir. Örnek olarak insan faaliyetleri sonucu salınan sera gazları, doğal olarak meydana gelen volkanik püskürmeler verilebilir. Dışsal etmenler ise iklim sisteminin dışında gelişir ve güneş etkinliklerindeki, levha hareketlerindeki değişimleri içerir. Örnek olarak en önemli etmenlerden biri olan güneş ışınımı (insolasyon) verilebilir. Geçmişten bugüne iklim değişikliğini incelersek: Jeomorfolojik ve klimatolojik olarak etkisi en iyi bilinen en önemli doğal iklim değişiklikleri buzul ve buzullar arası dönemde meydana gelmiştir. Günümüzde ise iklim değişikliği olağan seyrinden sapmalar yaşamaktadır. Bu durumu etkileyen en önemli etmenlerden biri sanayileşmeyle beraber artış gösteren sera gazı birikimidir.

İklim değişikliği kurak iklim bölgelerinin lehine olacakken iklim bölgelerinin, tarım alanlarının ve su açığı olan coğrafyaların aleyhine olacaktır. Türkiye ise su zengini olan bir ülke olmayışı nedeniyle iklim değişikliğinden ciddi zarar gören yerlerden biridir. Özellikle Akdeniz ikliminin görüldüğü alanlarda kuraklık riski yüksektir. Sıcaklık rejiminin giderek tropikleştiği Akdeniz havzasında kar, nem ve yağış rejimlerindeki ciddi değişimler istilacı yabancı türlerin de lehine olacaktır.

Peki iklim değişikliğinin canlılar özellikle de istilacı yabancı türler üzerindeki etkilerine daha detaylı bakacak olursak: Canlıların iklim değişikliğine vereceği öncelikli yanıtlardan biri dağılım alanlarını değiştirmek olacaktır. Özellikle soğuk iklim canlıları enlemin yüksek olduğu bölgelere doğru bir dağılım gösterecektir. Dolayısıyla bu dağılım istilacı yabancı türlerin ortaya çıkışına neden olacaktır. Bunun yanı sıra yüksek sıcaklıklara toleransı olan canlıların hayatta kalma başarısı toleransı olmayan canlılara kıyasla daha yüksek olacaktır. Pasif yaşam süren bitkilerin ise iklim değişikliğinden ciddi manada olumsuz etkileneceği öngörülmektedir. İklim değişikliğine bağlı olarak canlıların vereceği yanıtların gelecek yıllarda ne şekilde olacağına yönelik bazı modelleme çalışmaları yapılmaktadır. Bu çalışmalar olası senaryolara karşı hazırlıklı olmak ve önlem almak açısından oldukça önem arz etmektedir.