ANTİK ÇAĞ DATÇA’SINDA İŞ KUR 1

Burgaz Antik Kenti’nin 4 adet limanı vardır. Dört liman demek inanılmaz bir deniz ticareti ağına sahiplik demektir. Kim bilir bu limanlardan dünyaya neler neler pazarlanıyordu. Bu pazarlananlardan bir tanesi de kozmetik ürünleridir. Antik limanlarının olduğu küçük denizin oraya zaman otobüsüyle ışınlanarak geldik zaten. Buğdaylar, arpalar, zeytin yağlar, incirlerin rıhtıma yanaşan gemilere yüklendiğini görüyorsunuz. Rıhtımın az ilerisinde, Artemis Hanım’ın bir iş yeri var ona uğrayalım. Bize uygun bir iş var mı sorarız. Bu güzel esnafımızın çayını içerken dükkanının içerisindeki kozmetik ürünlerini de bakarız. Kozmetik ürünler derken sadece parfüm gelmesin aklınıza; tütsüler, sürmeler, maskeler, yüz boyaları, kokulu yağlar, merhemler, ilaçlar… Kozmetik dükkanları ayrıca o dönemin eczaneleridir. Kozmetik ürünler günlük yaşamın yanı sıra cenaze ve kurban ritüellerinde, ibadet sırasında, mezar hediyeleri olarak ve tıbbi alanlarda kullanıldığını göreceğiz. Artemis Hanım’a bir soralım bakalım müşterileri kimlermiş kimler neler neler satın alıyorlarmış?

Artemis Hanım, biz kozmetik sektöründe iş arayan bir grup arkadaşız ama bu sektörün geleceği nasıl, burada bir işe girsek kazanç sağlayabilir miyiz? Detaylıca bir bilgi bize verebilir misiniz lütfen.

Artemis Hanım: “Mekanıma hoş geldiniz, tabii ki size bilgi vermekten zevk duyarım. Kokulu yağlar çok satılıyor, az ilerimizde bir zeytin işliği fabrikamız var. Oradan yağı alırız, bitkiler ve çiçekleri de sulak olan bölgelerimiz olan Reşadiye, Kızlan, Karaköy ve Hızırşah civarlarından üretir ve toplattırırız. Bu çiçek ve bitkileri damıtıp parfüm yaparız, zeytinyağı ile karıştırarak presleyip kokulu yağ, merhem ve ilaçlar yaparız. Yaptığımız ilaçları, parfümleri vd. malzemeleri cam kaplara, seramik kaplara, metal kaplara koyarız. Bu kapları yapmak ayrı bir sektör, bu sektörde çalışabilirsiniz. Ayrıca bu kapların içini çam reçinası ile sıvarız ki, yaptığımız parfüm kokusu kaçmasın. Kaplara özel kapaklarda yaparız. Bu sektörde de çalışabilirsiniz. Parfümleri sadece insanlar kullansın diye satmıyoruz bunun yanında dini geleneklerimizde tanrı heykellerimizi ve ölülerimizi yıkayıp parfümlüyoruz; bu sektörde güzel bir iş dalı tavsiye ederim. İlk parfüm üretim yerleri tapınaklardı. İş sektörü büyüyünce tapınaklar talebe yetemeyince karınca kararınca bizde kendi iş yerimizi açıverdik, sektör tekel olmaktan kurtuldu. Bitkilerden ve minerallerden elde ettiğimiz boyalar ile dokuma boyama, heykel boyama yapıyoruz bu da bir iş dalıdır. Benim iş yerim içinde elemanlara ihtiyacım var, benimle de çalışabilirsiniz. Size, sürme, pudra, allık, ruj, parfüm, kokulu yağlar, merhem, ilaçlar nasıl yapılır öğretirim. Benle çalışmaya hazırsanız hemen başlayalım. Olur Artemis Abla, iş olsun da nasıl olursa olsun biz yaparız. Biz Türklerin her işi yapma ve bilme kabiliyeti var; sen yeter ki paradan haber ver.

Artemis Hanım: “İlk olarak bitkisel ve hayvansal yağlar temin edeceksiniz; bu şekilde parfüm, merhem ve kokulu yağları yapıyoruz. Hadi şimdi limandaki gemilere gidin ve verdiğim siparişleri getirin bana. Mısır, Mezapotamya, Suriye, Girit ve Rodos’tan özel olarak istettiğim sipariş listesini vereyim size, listeye göre alın eksiklerimizi.

Listede yer alan siparişler ve notlar: Mısır’dan getirilen Balanos ağacının yağı ve Moringa yağı. Balanos yağı kırışıklık kremi yapımı için gerekli; moringa yağı antik septik yara kapatıcı kremi ve parfüm hazırlığında kullanılacak. Suriye’den Ben yağı, acı badem yağı, zeytinyağı ve susam yağı; bu yağlar ısıya dayanıklı olduğu için parfüm yapımında kullanılacaktır. Adaçayı ve gül yağını kendimiz üretiyoruz zaten ama yetersiz geliyor gül yağını fazlaca alın lütfen. Çünkü, zengin kadınlar tarafından çok talep gören bir ürün. Ayrıca şaraplara da aroması güzel olsun diye gül ve adaçayı kokulu yağlardan ekliyoruz. Badem yağını cilt yumuşatıcı olarak satışını yapıyoruz.

Koyun ve öküz derileri yüzdürüldüyse onların yağlarından da alın çünkü ölülerin bedenlerine sürmek için kullanıyoruz. Kaz yağı, buzağı, boğa ve geyik yağları ile İspermeçet balinasının dışkısından veya kusarak attığı bir salgı olan amber var ise ondan da alın. Amberden çok almayın çok kaliteli ama aşırı pahalı oluyor. Amberi parfümlerin kokusunu sabitlemek için kullanıyoruz.

Balsam bitkisi yaprakları alın; erkeklerin saç merhemleri için olmazsa olmazlardandır. Merhem hazırlığında kullanmak için ardıç, günlük, çam ve sakız reçinesi alın

Parfüm yapımı için kakule, kişniş, kimyon, çemen otu, mercan köşk, safran, tarçın, hasır otu bulun gelin.

Kohl (Göz sürmesi) yapmak için kandil isi, iç yağı külleri alacaksınız. Ruj yapmak için aşıboyası, kına veya çadıruşağı otu, dut, deniz yosunu ile zincifre(kırmızı kurşun oksit) alacaksınız. Fondoten içinde kilden elde edilen altın rengi tozu veya sarı aşı boyasını bulacaksınız. Birazda un bulun ki gelen müşterilerimize undan güzellik maskeleri yapalım. Yüzü beyazlatmak için pudra olarak üstübeç(bazik kurşun karbonat esaslı bir pigment), göz kapağı ve kaşlar için kömür ve antimon(gümüş rengi bir alaşımdır) alacaksınız. Sivilce tedavisi için arpa unu ve yağı karıştıracağız. Diş beyazlatmak içinde ponza taşı alacaksınız. Keçi ve eşek sütlerini de unutmayın. Eşek ve keçi sütü ile ıslatılmış ekmek hamuru ile oluşan lapa esnek ve pürüzsüz cilt elde etmek için maske yapımında kullanıyoruz.

Azcık elinizi çabuk tutun. Çünkü bunları temin edip geldiğinizde ben siparişleri hazırlayacağım ve hazırladığım siparişleri hamamlara, spor salonlarına, evlere, mezarlıklardaki gasilhanelere, tapınaklara ve yurt dışına sipariş götüren gemilere yetiştireceksiniz.

Arkadaşlar, biz Artemis Yenge’nin listesini tastamam edip götürelim. O siparişlerini hazırlarken biz tüyelim. Neden diye sorarsanız yağmurdan kaçarken doluya tutulduk. Kendi zamanımız da ki işler buradakinden daha basit. Zaten ben dört tane liman görünce buralardaki iş yoğunluğunu fark etmiştim. Buradaki işlere ne bizim gücümüz yeter ne zamanımız. Ali Amca, Tennur Yenge, Ufuk Abi, Pınar, siz, aldığımız malzemeleri Artemis Hanım’a teslim edin, sonrasında bir bahane bulun arazi olun. Diğerlerimiz sizi zaman otobüsünde bekliyor olacak.

Şimdi kimileriniz diyecek işleyen demir pas tutmaz çalış evladım diye. Bırakın bizim demir pas tutsun biz razıyız. Hadi gari kaçalım arkadaşlar, ne kadar çok çalışırsak o kadar erken yaşlanırız.

Kaynakça:
Merve İpek, “Antik Dönem Kozmetik Kapları’’ Yüksek Lisans Tezi, 2019.
Homeros, İlyada, Azra Erhat ve İbrahim Aldülkadir Meriçboyu(eds.), Can Yayınları, İstanbul,2008.
Plinius,Naturalia Historia,Harris Rackman(ed.),Harvard University Press, London,1961.
Theophrastus, Enquiry into Plants,Arthur Hort(ed.), Harvard University Press, London,1916.